Planlama Gerçekten Gerekli mi?
Külli irade karşısında plan yapmak doğru mu? Gerekli mi? İşe yarar mı?
Elbette külli irade var, kader inancımız gereği bunu kabul ediyoruz. Teslim oluyoruz. İnanmayanlar açısından da aslında bir mecburiyet… Aksi halde psikolojik sorunlar başlıyor sonrasında. Ancak imtihan da söz konusu. Bunun için de bizlerin de seçim hakkı olmalı. Ancak bir yere kadar. Oldukça sınırlı… O nedenle cüzi irade. Cüzi, yani az ama bizim nerede durduğumuzu belirliyor. İyi ya da kötü bir insan olmamızı. İnanan ya da inanmayan. İrade ortaya koyan ama aynı zamanda külli iradeye de teslim olan.
Cüzi iradenin varlığını kabul etmemek, tembellik, amaçsızlık, faydasızlık demektir. Tersine her şeyin kendi irademizde olduğuna inanmak, külli iradeyi, kader inancını reddetmek; bir anlamda ilahlaşma çabasını beraberinde getiriyor ki bu da son derece tehlikeli.
Bu bakımdan İslam inancı, külli irade ve cüzi irade ile bu konuyu net ve herkesin yararına olacak şekilde ortaya koymuştur.
Peki, bu ölçülere göre, külli irade karşısında plan yapmak doğru mu? Evet, cüzi iradeden dolayı doğru ve gereklidir.
Peki, “Takdir, tedbire gülermiş.” (Sadettin Ökten) sözünü nereye koyacağız bu durumda? Veya ifade sorunlu olsa da yaklaşık olarak aynı anlama gelen ve Batı’da çokça kullanılan “İnsan plan yapar… Tanrı gülermiş.” (Michael Chabon) ve “Hayat, siz plan yaparken başınızdan geçenlerdir.” (John Lennon) sözlerini?
Aslında bu sözler, külli iradeye sahiplenmek isteyen, her türlü güce sahip olduğuna inanan, mağrur, kibirli, yapılan planlamaları çok fazla önemseyen, her şeyi ona bağlayan ve hatta kendilerini ilah (!) gören anlayışa karşı söylemiştir diye düşünüyorum.
Önemli olan, inancımızın her zaman vurguladığı orta yol meselesidir. İfrat ve tefritten kaçınmaktır. Külli iradeyi kabul etmek ve cüzi iradeye sahip olduğumuzu bilerek elimizden gelenin en iyisini yapmak…
Bu doğrultuda amaçlarımıza ulaşmak için elbette günlük, haftalık, aylık, yıllık ve hatta daha uzun planlamalar yapacağız. Ama bunların elimizde olmayan nedenlerle tutmayabileceğini ve dahası hakkımızda daha hayırlı olabileceğini kabul edeceğiz.
Aslında planlama, bir niyet ortaya koyma, kendini motive etme, odaklanma, çabalama, elinden gelenin en iyisini ortaya koyma ve sonucuna razı olmaktır.
Aykut GÜL
Diğer yazılarım için tıklayınız.
