Metaverse; Arsa Yatırımının Çok Ötesinde
“Gördüğümüz veya göründüğümüz her şey, rüya içinde rüyadan başka bir şey değildir.” — Edgar Allan Poe
Bu yazıdan önce, ilk tartışmaların başladığı zamanlarda yazdığım Metaverse: Sanal Bir Cennet mi Yoksa Tehdit mi? ve Kalpler Konuşur mu? başlıklı makalelerimi, konu hakkında ön bilgi sahibi olmanız açısından, okumanızı tavsiye ederim.
Haftada 5–6 defa gençlerle değişik etkinliklerde bir araya geliyoruz. Eğitim, kariyer ve gelecek öngörüleri üzerinde konuşurken, sonunda konu genellikle metaverse’e (sanal evren, öteki alem) geliyor.
Genelde parmak sayımı ile bazı eğilim belirlemeleri de yapıyorum bu toplantılarda… Elde ettiğim bazı sonuçlar ve tespitlerimi şu şekilde özetleyebilirim: Lise, üniversite ve lisans üstü düzeydeki öğrencilerin ortalama %90'ı metaverse’ü duymuş ancak sadece %5–10 kadarı ne olduğu hakkında bir fikir sahibi. Konuya tam olarak hakim olan ancak 2–3 gence rastladım. Metaverse ile ilgili olarak akla ilk gelen, metaverse’de arsa almak ve kısa zamanda büyük getiri elde etmek. İkinci sırada ise oyun alanının içine girerek üç boyutlu oynamak.
Gençlerin dışındaki toplum kesimleri ise metaverse hakkında hiç bir bilgiye sahip değiller. Ayrıca kısa zamanda hayata geçirilemeyeceği konusunda da yaygın bir kanaat var.
Metaverse’ün, bilinen internetin ve sosyal medyanın ötesinde, sosyal hayatı tamamen dönüştürecek bir potansiyeli var. Her şeyden önce, özellikle de sosyal medya platformları başta olmak üzere bir çok uygulama üzerinden, dijital ayak izleri takip edilerek, büyük hacimde meta veri toplandı. Yapay zekanın yoğun kullanımıyla bu veriler üzerinden çok farklı bir dünya oluşturulması hedefleniyor. Bunun sonucunda kişisel özgürlük alanlarına müdahaleler olacağına kesin gözle bakılıyor. Çok geniş bir sanal kamusal alan ve neredeyse sıfırlanmış bir kişisel alan oluşturulacak gibi.
Bu sanal evrenin kapısı VR (virtual reality, sanal gerçeklik) cihazları olacak. Hatta bazılarına göre metaverse, bilinen sanal gerçekliğin gelişmiş bir şekli olacak. Ancak görünen o ki, metaverse bunun çok çok ötesinde…
Kripto paralarla ticaret, alışveriş ve yeni iş yatırımları bu alemde imkan dahilinde. Kripto paralar ise ulus devletlerin hükümranlığına en büyük müdahale gibi görünüyor.
Metaverse, özellikle de sosyal hayat, eğlence ve tatil gibi konularda insanları çok cezbetmekte. Herkes kendi avatarı ile bu alemde üç boyutlu olarak temsil edilecek, bir kafede arkadaşınızla, gerçek dünyada fiziksel olarak gitmeksizin, avatarlarınızla buluşabileceksiniz.
Hz. Mevlana’nın “Dünya hayatı bir rüyadan ibarettir!” sözü ile Edgar Allan Poe’nun söylediği, “Gördüğümüz veya göründüğümüz her şey, rüya içinde rüyadan başka bir şey değildir.” ifadesine bir de metaverse eklenirse üçüncü seviye bir rüya halinden mi bahsetmeliyiz sizce?
Gerçek dünyadaki inançların ve dinlerin yerini yeni bir sanal din veya dinler alması arzulanıyor. Belki de tamamen ateist fikirlerin hakimiyeti isteniyor. Sanal alemin sahibi olacak firmaların patronlarının da ilahlık (!) ilan etme ihtimalinden söz edenler var. Ancak kesin olan bir şey var ki, sanal elemde ruhlarımız, kalplerimiz veya gönül alemimize ait hiç bir şey olmayacak. Yani ruhsuz bir dünyadan bahsediyoruz.
“Dil”in dahi tek bir dile indirgenmesinin hedeflendiği de belirtiliyor. Tüm bunlar, mevcut devletlerin hükümranlıklarının sona ereceği anlamına da geliyor olabilir.
Azalan çalışma saatleri ile insanlık uyku dışındaki zamanının büyük bir bölümünü bu alemde geçiriyor olacak. Bu ise yeni bağımlılıklar, hareketsizlik, hantallık, obezite ve psikolojik sorunların katlanarak artması demek. Şimdiye kadar karşılaşmadığımız bir çok hukuki, siyasi, dini ve toplumsal sorunların ortaya çıkacağını ve bunları çözmenin çok da kolay olmayacağını tahmin edebilirsiniz.
İnsanlar daha da yalnızlaşacak. Sanal alemin çekiciliğinden ve sağladığı hazlardan dolayı gerçek aleme zamanında dönemeyen, bu nedenle yetersiz beslenen ve ciddi sağlık sorunları yaşayanların sayısı çok fazla olabilir.
Evliliklerin çok azalacağı, boşanmaların patlama yapacağı, sanal alemdeki ilişkilerin gerçek aleme taşınarak büyük sosyal ve ailevi sorunların yaşanacağı uzmanlarca dile getirilmekte.
Bununla birlikte bu alemin sağlayabileceği yeni fırsatlar da olacak. Metaverse’de eğitim yöntemleri ve yaklaşımları tamamen değişecek. Metaverse’de eğitim alan bir mühendislik öğrencisi, avatarı vasıtasıyla değişik fabrikalarda uygulamalı eğitimler alabilecek.
Ticari alanda da benzer şekilde yeni iş kolları ve yatırım alanları ortaya çıkacak. Gerçek ve sanal alem bir anlamda iç içe olacak. Gelir adaletsizliği ve dijital uçurumlar daha da artma potansiyeline sahip görünüyor.
Metaverse şu an “altına hücum”un başlaması gibi… Mesele şimdilik arsa boyutunda. Ancak bu aşama çabuk geçilecek ve iyi bir hazırlık yapmayanlar, önce şaşkınlıkla, koşan insanları seyrecek ve ardından ne olduğunu anlamadan kendilerini onları takip ederken bulacaklar.
Konu, Cumhurbaşkanımızın da yakın takibinde… ATO Congresium’da “Forum Metaverse” etkinliğinde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Madem artık giderek büyüyen bir ekonomi gerçeği dijital kültür hakikati var; öyleyse ülkelerin tamamının uzlaşmayla kabul edip arkasında duracağı bir dijital hukuk düzeni kurmadan bu sorunların çözümü mümkün değil” dedi .(Habertürk)
Gençlerin bu konuyu iyi takip etmeleri, metaverse için sahip olmaları gereken becerilerin neler olabileceğini — iyi mentörler yardımıyla — keşfetmeleri ve kendilerini geliştirmeleri gerekiyor.
Metaverse, bir çoğumuz için tehdit olabilecekken aynı zamanda önemli bir fırsatları da beraberinde getiriyor. Uyanık olmak ve eğlenceye takılmadan verimliliğe yatırım yapmak çok önemli.
Yakın geçmişte dijitalleşme ve e-ticaretin gelişimi ile batan bir çok dünya devi şirketin yanı sıra, zamanında gelişmeyi fark edip bu alana yatırım yaparak zirveye yerleşen firmaların örneğinden ders alarak metaverse trenini de kaçırmamamız gerekiyor.
Aykut GÜL
