Eğitimdeki Yetersizliğin İlk Sorumlusu Gençler Değil
“Babandan daha çok oku evladım. Evladı babasını geçmeyen hiç bir millet yükselemez.” — Hz.Mevlana’nın annesi Mü’mine Hatun
Eğitimde üçlü bir sac ayağı var: Öğrenciler, eğitimciler ve ebeveynler. Eğitim ile ilgili meselelerde hep öğrenciler sorumlu tutulur ve yeni neslin amaçsız, bilinçsiz ve sorumsuz olduğu her vesile ile vurgulanır. Diğer iki önemli sac ayakları, daha az konuşulur. Bunlar daha çok eleştiren ancak daha az eleştirilen taraflardır.
Bu yazıda, ebeveynler ve eğitimcilere yönelik olarak eğitim meseleleri — genç kuşak özelinde — ele alınmış ve neler yapılabileceği üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda, maddeler halinde, önce problemlere ve akabinde çözüm önerilerilerine yer verilmiştir.
Problem 1
Gençler, özellikle pandemiden kaynaklanan rehaveti üzerlerinden atamadılar.
Çözüm Önerisi
Önemli olan ilk adımı atmak ve eyleme geçebilmek. Yüzlerce kilometrelik yol ilk adımla başlar. Yolun tamamına odaklanmak, başaramama hissine neden olur. Kısa hedefler ve duraklar, küçük başarıları getirecektir. Her küçük başarı, artan bir motivasyon kazandıracaktır. Bir süre dijital detoks, fast-food ve konfor alanından uzak durmak, başlangıçta zor olmakla birlikte kısa zamanda alışılacaktır. Özellikle en azından bir kaç gün sosyal medya ve sanal oyunlardan uzaklaşmak çok iyi gelecektir. Evde daha az karbonhidratlı, taze sebze ve meyve ağırlıklı bir beslenme, biyolojik olarak zindelik sağlanacaktır. Konfor alanından çıkmak için gençlerimize her gün ev dışı veya okul dışı bir dış görev verilebilir. Telefonsuz, mümkünse doğal ortamlarda yürüyüşler iyi gelir. Başlangıçta belki de fazlaca sıkılacaktır gençlerimiz. Ancak sıkılma gereklidir. Arkasından düşünme, arayış ve anlamlı bir şeyler yapma ihtiyacı ortaya çıkacaktır. Onlardan her zaman mükemmeli beklemeyelim. Hata yapmalarına da fırsat verelim. Bu bir planlama ve motivasyon işidir. Eğitimciler ve ebeveynler, bu konuda her türlü desteği sağlamalıdır.
“Yarınlar, yorgun ve bezgin kimselere değil rahatını terk edebilen gayretli insanlara aittir.” — Cicero
Problem 2
Hayatın anlamı konusunda gençlerin ciddi yetersizlikleri var. Anlamsız bir hayat düşüncesi, bir gencin amaçlar ve hedefler belirlemesini, buna bağlı olarak da planlama yapmasını engelliyor. Bu konu üzerinde çok düşünmüyorlar ve konuşacak kimse yoksa çok fazla kafa yormuyorlar. Sonuçta dijital mecralardaki yanlış bilgilere yöneliyorlar.
Çözüm Önerisi
Bir kişinin harekete geçmesi, onda bir anlam bulmasına bağlıdır. Bu anlam arayışını dijital mecralar son derece olumsuz etkilemektedir. Eğitimciler ve anne-babalar, öncelikle yaratılış gayesini gençlere iyi anlatmalılar ve benimsetmeliler. Bu noktada akla hitap eden açıklamaların yanı sıra kalbe de hitap etmek gerekir. Cevap vermede yetersiz kalınması durumunda, bu konuda ehil kişilerle görüştürülmeli. Gerekli olan inanma ihtiyacı zaten herkesin fabrika ayarlarında mevcut. Tek yapılması gereken yeterli ilgi ve küçük dokunuşlardır.
“Tünelin sonunda her zaman bir ışık görenler, hayata ümitle ve anlam duygusuyla bağlananlar hayatta kaldı.” — Viktor Frankl
Problem 3
Gençler çoğunlukla kendilerini hangi alanlarda ve nasıl geliştirebileceklerini bilmiyorlar. Genelde karanlıklar içersinde el yordamıyla yollarını bulmaya çalışıyor.
Çözüm Önerisi
Bugün, geçmişe kıyasla daha fazla mentörlük — danışmanlık, yaşam koçluğu — ihtiyacı var. Her gencin, hayatın değişik aşamalarında farklı türde danışmanlar edinmesi gerekir. Bu sadece akademik anlamda, öğrencilere ders seçiminde verilen sınırlı danışmanlık hizmeti olmayıp, onların her türlü gelişimine ve geleceğe hazırlanmasına destek olacak bir yakın takip süreci olmalıdır. Bunu farklı şekillerde başta hocalar olmak üzere kendini yetiştirmiş herkes yapabilir. Bu arayışta ebeveynler aktif rol almalıdır.
Mentör, gencin GZFT analizini onunla birlikte yapabilmeli, hangi alana ilgi duyduğunu, neyi severek yaptığını ortaya çıkartabilmelidir.
“Tembel insan yoktur. Sadece kendisine esin kaynağı oluşturacak kadar güçlü amaçları olmayan insanlar vardır.” — Anthony Robbins
Problem 4
Gençler etkili öğrenme yöntemleri bilmiyorlar. Okullarda her türlü bilgiyi aşırı miktarda yüklüyoruz ancak öğrenmeyi öğrenme konusunda gençlerimizi eğitmiyoruz.
Çözüm Önerisi
Her genç, belirli bir sürede, kendisine bir konuda araştırma görevi verildiğinde; yazılı veya sözlü olarak, kendi kelime ve cümleleri ile o konuyu ifade edebilecek bilgi ve beceriye sahip olmalıdır. Bunun için okulda ve evde, disiplinli ve sabırlı bir süreç izlenmelidir. Ebeveynler ve hocalar, çok sıkı irtibatta olmalıdır. Kitap okuma ve yazma alışkanlığı, sözlü ve yazılı iletişim teknikleri, her geçen yıl daha da iyileştirilerek ve çok iyi ölçümlenerek geliştirilmelidir. Çalışma ortamının düzeni, odaklanma, materyal kullanımı, not alma teknikleri, doğru bilgiye, gerektiğinde ve hızlı bir şekilde ulaşabilme vb konularda sadece konuşarak değil yaşayarak tecrübe aktarımı yapılmalıdır.
“Eğitim, gerçeklerin öğretilmesi değildir. Düşünmek için aklın eğitilmesidir.” — Albert Einstein
Problem 5
Bir çok genç açısından üniversite eğitimi maalesef hayatı biraz daha ötelemekten ibaret. Lisans ve lisans üstü eğitim, bir çokları için, biraz daha geç sorumluluk alma, askerlik görevine biraz daha geç gitme ve nihayetinde iş kaygısını biraz daha ötelemiş olma çabası olarak görülüyor. Ancak bu öteleme, endişeyi daha da artırmaktan öteye gitmiyor. Amaç net olmayınca da günler geçiştiriliyor ve daha çok oyun, eğlence, haz ve hız peşinde koşmayı tercih ediyorlar. Biz de bunu maalesef konfor alanlarından çıkmamalarını onaylayarak destekliyoruz. Çünkü dışarda sıkıntılı ve her türlü kötülükle dolu bir hayat olduğunu onlara sürekli empoze ediyoruz. Gün ve gece boyu bilgisayarın başından kalkmayan, yemekleri annelerince masalarına servis edilen, günlük hayatla ilgili hiç bir görev ve sorumluluk verilmeyen gençler, içinde bulundukları rehavetten daha da kötüsü bağımlılıklardan kurtulma çabasına da girmemekteler.
Çözüm Önerisi
Aile ve okul, gençleri ekranlardan uzaklaştırabilmek için projeler geliştirmeli ve birlikte hareket etmelidir. Akademi, kariyer, askerlik, evlilik ve iş konularında sohbetler yapılmalı, uzman görüşleri alınmalı ve gençlerin yetenekleri doğrultusunda hedefler konmalıdır. Bu hedefler, zaman ve şartlara göre esnek olabilmelidir. Gençlerin adaptasyon yeteneklerini yükseltici, problem çözme yeteneklerini geliştirici ödevler ve görevler tasarlanmalıdır.
“Başarılı insanların, başarısızların hoşlanmadığı şeyleri yapmak gibi bir alışkanlıkları vardır. Onlarda bu işlerden hoşlanmıyor olabilirler. Ancak hedefe varma arzularının gücü, hoşnutsuzluklarını yener.” — Stephen R. Covey
Problem 6
Özellikle sınav senelerinde, doğal olarak, gençlerin psikolojileri bozulmasın istiyoruz. Ancak çoğu zaman kantarın topuzunu kaçırıyoruz. Hastalıklar, ekonomik sıkıntılar, ölümler gibi hayatın acı yönleri onlara yansıtılmıyor, birer fanus içerisinde büyüyorlar. Sonrasında da onları sorumsuzlukla ve düşüncesizlikle, oturup kalkmayı bilmemekle itham ediyoruz. Aslında gerçek suçlular, anne-babalar ve biz eğitimcileriz.
Çözüm Önerisi
Hayatta her şey zıddı ile kaimdir. Acıyı bilmeyen, yaşamayan gençler tatlı olanı da fark etmez, tatmin olmaz ve şükretmez. Onlar çalışma saatlerini planlasınlar ve bu planlamada sosyal etkinliklere de yer ayırsınlar. Hastane ziyaretleri, aile bütçesindeki sıkıntılar, ülkede yaşanan gelişmeler, onları her zaman ilgilendirmeli. Yetişkinlerin sohbetlerine her zaman onlar da dahil edilmeli. Onların görüşleri de sorulmalı ve görüşlerine saygı gösterilmeli.
“İyi ağaç kolay yetişmez; rüzgar ne denli güçlü eserse, ağaç da o denli sağlam olur.” — J. Willard Marriot
Problem 7
Gençlerdeki bir çok olumsuzluğun kaynağı dijital bağımlılık. Dijital dünya, hayatta amaçsızlığın örtülmesi, “sıkılmak”tan uzaklaşılması için kullanılıyor. Bilgisayar teknolojilerini verimlilik için nasıl kullanmaları gerektiği konusunda ne onlar meraklılar ne de biz gerekli eğitimi veriyoruz. Dijitalleşmenin odaklanma problemine yol açtığı, zaman ve enerji kaybı ile psikolojileri de olumsuz yönde etkilemesi, sonuçta gençlerin çalışma performanslarını düşürmekte.
“İnsanlığın trajedisi, onu güçlü kıldığını sandığı vasıtaların aynı zamanda onun kuyusunu kazması, onun güçsüzlüğünün sebebi de olmasıdır.” — Kemal Sayar
Çözüm Önerisi
Dijital bağımlılık konusunda, yasaklamak yerine bilinçlendirme önemli. Gençlerin, dijital bağımlılığın ve bununla neler kaybettiklerinin farkında olmaları için periyodik olarak dijital detoks yapmaları önerilir. Verimliliği artırmak için de bilgisayar okur-yazarlığı kuvvetlendirilmeli.
“Günümüz interneti, değişim aracının dikkatimiz olduğu büyük bir görsel alışveriş merkezidir.” — Anonim
Ezcümle; her gün etrafımızda var olan fırsatları ancak hazır olanlar yakalayabilir. Kısmeti bulabilmek, kontrol alanımızda elimizden gelenin en iyisini yapmakla olabilir. Yeterince motive edemediğimiz, ilgimizi esirgediğimiz gençler, karanlıklar içinde kaybolmaya mahkumdur. En iyi yatırımın insana yapılan yatırım olduğunu unutmayalım.
Not: Bu makale, Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından desteklenen Kitap Kahve Projesinin kapanışı vesilesi ile yazılmıştır. Başta Buket Güçyetmez’e, Yalçın Çelik’e, proje ekibinde yer alan gençlerimize ve desteklerinden dolayı İl Müdürlüğümüze teşekkürü bir borç bilirim.
Aykut GÜL
