Bilgi Yığınları Arasında Zihin Haritası ile Yolunuzu Bulabilirsiniz
Odaklanmanın giderek imkansızlaştığı, bilgi yığınları içinde kaybolduğumuz, büyük resmi görmekte güçlük çektiğimiz, analitik düşünceyi kaybettiğimiz ve dijitalleşmeyi aşırı kutsallaştırıp verimsizleştiğimiz bir çağda; değişime uyum sağlayabilenler, çok okuyup çok yazanlar ve öğrenmeyi öğrenmiş olanlar ayakta kalabilir.
Tüm bilgi ve belgeler elinde olmasına rağmen günlerdir bir sonuca varamıyordu. O günün sabahı, güneş doğarken çalışma masasına oturdu. Önünde sadece boş bir kağıt ve kalem vardı. Bir arkadaşının tavsiyesine uyarak, zihnindekilerin bir haritasını kağıda dökmeye başladı. Ortaya koyduğu problemin etrafına o konuyla ilişkili her şeyi şematize etti. Bir kaç dakika içinde çizimi tamamladı. Koltuğuna yaslandı, kahvesinden yudumlarken güneşin doğuşunu izledi. Sonra kağıdı eline aldı ve bir süre inceledi. O anda bir şeyler aydınlandı. Kağıt üzerindeki şekiller arasındaki ilişkiler canlandı. Günlerdir cevabını aradığı sorunun cevabı artık çok netti. Arkadaşının kendisine tavsiye ettiği ve ilk kez uyguladığı bu yöntem “zihin haritalama” idi.
Zihin Haritası Nedir?
Tony Buzan tarafından geliştirilen zihin haritası; bir konunun anahtar kelimelerini ve kavramlarını, şekiller, görseller ve çizimlerle destekleyerek ilişkisel bir biçimde ortaya koyan bir analiz tekniğidir. Zihin haritaları, konuyu bütüncül olarak resmedebildiği gibi gerektiği kadar detayı da ortaya koyar.
Zihin haritası; bir kavram haritası, bir hiyerarşik yapı veya bir soyağacı değildir. Bunların çok ötesinde, son derece esnek, estetik ve analitik bir beyin geliştirme aracıdır.
Aslında en önemli aşama, hızlı bir başlangıç yapabilmektir. Çizgisiz, boş bir A4 kağıdı yatay olarak tutun ve mümkünse renkli kalemlerle başlayın. Tek bir kara kalemle de olabilir. Burada esas olan zihninizdekilere odaklanmak ve fazla özenmeden, ana fikir etrafına, konuyla ilgili aklınızdan geçen tüm kavram ve anahtar kelimeleri yazmak. Sonra geriye çekilip nefes alın, düşünün, çizdikleriniz ve yazdıklarınız arasında önce zihninizde ilişkiler kurmaya bakın.
İkinci aşamada mümkün olduğu kadar kıvrımlı çizgiler kullanarak metinler ve görseller arasında ilişkilendirmeler yapın. Kendinizi katı kurallarla sınırlandırmayın. Önemli olan zihninizin haritasını resmedebilmeniz. Deneyimledikçe kendinize özel yeni kullanım alanları bulabilirsiniz.
Tipik bir zihin haritası; görseller, metinler, şekiller, çizimler ve bunların ilişkilendirildiği kıvrımlı çizgilerden oluşur.
Bu yazıdaki amaç, zihin haritalarını yapabilmenizi sağlamak değil, bu konuda bir farkındalık oluşturmak ve ihtiyaç uyandırmaktır. Bu ihtiyacı hissettiğinizde dilerseniz online verilen eğitimlerden faydalanabilirsiniz.
Kullanım Alanları
Zihin haritaları, hayatın her alanında kullanılabilir. Zihinsel faaliyetlerin gerektiği her yerde bu teknik size yardımcı olabilir. Akademik anlamda, hukuktan mühendisliğe kadar her disiplinde çok başarılı kullanım imkanları mevcut. Öğrencilerin akademik başarılarını çok artırdığını gösteren çalışmalar var. Konferans veya seminer gibi toplantılar için konuşma çerçevesini çizerken ve sunu hazırlarken en büyük yardımcınız olabilir zihin haritaları. Yeni fikirleri kağıda dökme, özet çıkarma, proje yönetimi ve planlama, iş hayatının her aşamasında ve özel hayatta kullanılabilir.
Zihin haritası yaparken en önemli şart, beyninizin odaklanabileceği, sessiz, dingin ve dış müdahalenin olmadığı bir ortamdır. Özellikle kağıdı tercih ediyorsanız her türlü elektronik bildirimlerin kapalı olması yoğunlaşabilmek için gereklidir.
Bize Ne Kazandırır?
Zihin haritalarının sağladığı sayısız faydalar var. Verimlilik artışı, hayal gücünün gelişmesi, bir projedeki yapının keşfedilebilmesi, beyin fırtınası oluşturabilmesi, paylaşılabilir olması, bilgiyi organize edebilmesi, takım çalışmasına uygun olması, sorunlara çözüm bulmaya yardımcı olması, farklı fikirleri ilişkilendirebilmesi, her amaca uygunluğu ilk akla gelen yararları.
Bir kez yapılıp bir kenara konulmaz, yeni bilgi ve deneyimlerle sürekli olarak güncellenebilir. Günümüzün en önemli sorunu olan odaklanamama konusunda çok etkili bir yöntem.
Etkili düşünme, etkili öğrenme, etkili çıkarımlarda bulunabilme ve etkili kitap vb metinlerin özetini etkili şekilde çıkarabilme zihin haritalarının sağlayabildiği önemli kazanımlar.
Zihin Haritası Yöntem ve Araçları
Zihin haritası yapımında geleneksel ve dijital yöntem ve araçlar kullanılabilir. Kağıt ve kalem, gelenekseli temsil ederken, her türlü teknolojik cihaz (bilgisayar, tablet, akıllı telefon vb) dijital yöntem ve araçlar olarak ifade edilebilir.
Zihin haritası yapımının ilk aşamalarında geleneksel yöntemi kullanmak daha uygun olabilir. Çünkü odaklanma bu aşamada daha önemli. Kağıda yapılan çizimleri daha sonra dijital ortamlara aktarabilirsiniz. Gelenekselde, kendi tarzınızı daha kolay oluşturabilirsiniz. Hızlı başlangıç için kağıt-kalem ikilisi sizin için yeterli. Ayrıca bu yöntemde tüm duyular aktif. Teknolojik sınırlamalar yok.
Dijital ortamların sağladığı bir çok avantajdan söz edilebilir. Bulut ortamını kullanabilmek, böylelikle zaman ve mekana bağlı kalmadan zihin haritası yapabilmek mümkün. Ayrıca kolay güncelleme yapabilir, dijital bağlantılar ekleyebilir, farklı dijital ortamlara transferler yapabilir ve varsa takımın diğer üyeleriyle paylaşım yapabilirsiniz.
Zihin Haritası Uygulamaları
Oldukça yeni bir alan olmasına rağmen çok sayıda zihin haritası uygulaması mevcut. Her bir uygulamanın, kullanıldığı alanı, fiyatı, çalıştığı dijital platformları dikkate alındığında seçim yapmak çok kolay olmayabilir. Bu nedenle önceki deneyimleri ve önerileri dikkate almak yerinde olur. Burada detaylara girmeden sadece isimleri paylaşılmıştır.
Ben Aston tarafından incelenen ve önerilen bazı zihin haritası uygulamaları: Microsoft Visio , SmartDraw , Miro, Slickplan, Lucidchart, Coggle, XMind, MindManager, Mindomo, MindGenius.
Zihin haritasına, hem örnek olması ve hem de bu yazının konusunun zihin haritası olması bakımından Coggle uygulaması ile geliştirdiğim ve jpg formatında aşağıda sunduğum çalışmayı inceleyebilirsiniz. Resmin üzerine tıkladıktan sonra büyüterek detayları görebilirsiniz. Bilgisayar ve tablet üzerinden daha iyi bir görüntüleme sağlayabilirsiniz.
Konuyu doğrudan özetleyen yukarıdaki zihin haritasının yanı sıra, akademik çalışmalarım başta olmak üzere ders, seminer vb faaliyetlerde kullanmakta olduğum, güncellemelerine devam ettiğim çok sayıda zihin haritasından iki tanesini örnek olması için aşağıda sunuyorum.
Sonuç
Odaklanmanın giderek imkansızlaştığı, bilgi yığınları içinde kaybolduğumuz, büyük resmi görmekte güçlük çektiğimiz, analitik düşünceyi kaybettiğimiz ve dijitalleşmeyi aşırı kutsallaştırıp verimsizleştiğimiz bir çağda; değişime uyum sağlayabilenler, çok okuyup çok yazanlar ve öğrenmeyi öğrenmiş olanlar ayakta kalabilir.
Zihin haritaları da tüm bunları bizlere kazandırması bakımından eğitim ve iş hayatına önemli katkılar sağlama potansiyeline sahiptir. Özellikle uzaktan ve esnek çalışılan bu dönemde, az bir gayretle bu tekniği öğrenmek ve hayatımızda önemli değişim sağlamak mümkün. Önemli olan ilk adımı hemen şimdi atmak… Çünkü “Yarın diyenler kaybetti!”.
Aykut GÜL
Yararlanılan Kaynaklar
- Mind Mapping Techniques to Maximize Business Productivity. https://www.mindmanager.com/en/pages/mind-mapping-techniques/
- Dorin Stanciu. How do I create a mind map? https://www.quora.com/How-do-I-create-a-mind-map
- Ben Aston. What’s the best mind mapping software? https://www.quora.com/Whats-the-best-mind-mapping-software
