Ayakta Kalabilmek
“Üstün olanlar değil, en vasat olanlar, en kolay uyum sağlayanlar hayatta kalır.” F. Nietzsche
İnsanlık tarihine bakıldığında uyum yeteneği yüksek olanların ayakta kalabildiklerini görürüz. Bu sadece insanlar için değil tüm canlılar için geçerlidir. Örneğin dinazorların, değişen şartlara ayak uyduramadıkları için yok olmaları, hamam böceklerinin ise yüksek uyum yetenekleri ile en yaygın canlılar haline gelmeleri örnek olarak gösterilebilir.
Buğday başağının, yağmurlu, fırtınalı ve yakıcı güneşli havalara uyum sağlaması ve ayakta kalması da iyi bir örnek olabilir. Sert, güçlü ve dirençli görünenler, gerektiği yerde, gerektiği kadar esneyemeyenler, kırılıp dökülmeye mahkumdurlar.
Bunu, toplumlar, devletler, şirketler vb bir çok canlı-cansız organizmalar için genelleyebiliriz. Kodak ve Nokia gibi dünya devi firmaların, dijitalleşme rüzgarına adapte olamadıklarından yok olmaları veya eski güçlerine sahip olamamaları da bir başka örnek… “Üstün olanlar değil, en vasat olanlar, en kolay uyum sağlayanlar hayatta kalır.” diyen F. Nietzsche de bunun önemini vurgular.
“Hayatta Başarının En Önemli Kuralı” başlıklı TEDx konuşmasında Dr. Shimi Kang, uyum sağlayabilme yeteneğinin önemine işaret ediyor. Yunus balığı yaklaşımını örnek olarak veriyor Dr. Kang. Yunusların üç özelliğinden dolayı uyum yeteneklerinin en üst seviyede olduğunu belirten Dr. Kang; bunların oyun oynama, sosyalleşme ve dinlenme olduğunu açıklıyor.
Oyun oynama sadece insanlara özgü değil. Belki de hayvanlarda daha çok görünen bir davranış. Devletlerin askeri tatbikatları, havacılıktaki simülasyon çalışmaları, kadim kültürümüzdeki cirit, yağlı güreş vb ata sporları başta olmak üzere bir çok spor müsabakaları bu kapsamda değerlendirilebilir. Hatta çocukların legoları, çelik-çomak vb bir çok sokak oyunları bu kapsamdadır. Bu açıdan bakıldığında bugünün bir çok bilgisayar oyunlarının buna hizmet etmediği söylenebilir. Doğru oyunlar gerçek hayata hazırlar insanı… Sonuçta uyum yeteneğini geliştirir.
Güçlü bir sosyal ağ ikinci özellik… Yunuslar bu açıdan da oldukça gelişmiş varlıklar. Pandemi döneminde sosyalleşmenin insan açısından ne kadar önemli olduğunu hep birlikte tecrübe ettik.
Dinlenme, yunusların sıklıkla yaptıkları bir başka davranış şekli. Gerçekten de yunuslar, oyun oynama, avlanma ve sosyalleşme dışında hep dinlenirler. Uyurlar, rahatlarlar… Bu dinlenme, odaklanma, rahatlama, stresten kurtulma ve daha iyi bir bellek için gerekli.
Günümüzde hızlı yaşama karşı yavaşlama, vites küçültme; hız ve telaşa karşı sakin ve dingin yaşama; bu nedenle giderek daha önemli hale geliyor. Batı toplumlarında, Uzakdoğu tarzı meditasyon, anda kalma — mindfullness — , yoga ve zen pratikleri giderek yaygınlaşıyor. Hatta bizde yoga salonları ve yoga dersleri her tarafa yayılmış durumda. İbadetler konusunda zorluklar yaşamış olan bu toplumun fertleri için bir çok şirket yoga dersleri aldırmakta ve bunu desteklemektedir. Namaz için çalışanlarına bir kaç dakika izin vermeyen patronların dışardan ithal çözümlere yönelmeleri ibretlik bir durumdur.
Bizim kültürümüzde denge esastır. Çalışmak, sosyalleşmek, eğlenmek ve dinlenmek… Hepsi kararında olmalıdır. Bugün bu denge bozulduğu için tüm bu sorunlar yaşanmaktadır. “İhtiyacımızdan fazla olan her şey zehirdir. Fazla güç, fazla ihtiras, fazla korku, fazla sakinlik, fazla öfke, fazla neşe, fazla nefret ve hatta fazla iyi niyet. Yaşamın özü ve şifası dengede kalabilmektir.” sözüne kulak vermektir önemli olan…
Aykut GÜL
Not: Bu konuyu işlediğim Youtube videomu aşağıdaki bağlantıdan izleyebilirsiniz…
