Aktif Dinleme Kazandırır
İletişimde; okuma, yazma, konuşma ve dinleme gibi, her biri çok önemli olan eylemler bulunmakta. Dinleme, toplam iletişim süresinin yarıya yakınını (%45) oluşturur. Ancak iletişimin sağlıklı olmasının olmazsa olmazı dinleme, çeşitli nedenlerle, giderek etkinliğini kaybediyor. Dinleme olmayınca anlama olmuyor ve çok fazla “iletişim kazaları” meydana geliyor.
Dijitalleşme öncesi çok fazla gündemimizde olmayan etkili, verimli veya aktif dinleme kavramları artık her yerde karşımıza çıkıyor. İnsanımızın dinleyememe; dinlemeye, konuşana sabredeme gibi önemli bir sorunu var. Sadece canlı konuşmacıyı değil, bir video veya podcast’i de dinleyememe ciddi bir sorun. Gençlerin önemli bir kısmı video ve podcast’leri 1.25x/1.5x/2x hızlarında izliyorlar. Amaç, dinleyip anlamadan ve fikretmeden çok onu bir an önce tüketmek oldu günümüzde.
Bir insanın olgunluğunu, o insanın dinleme kalitesinde gördüğünü söyleyen rahmetli Doğan Cüceloğlu, kendisiyle dopdulu olan insanın dinleyemeyeceğini, çünkü başkasını duyacak yerinin olmadığını ifade eder.
Mesnevi, “Dinle!” diye başlar. Dinlemeden kasıt ise aktif dinlemedir.
Dinleme, dikkat kesilmektir. İlgiyi tamamen konuşmacıya yönlendirmektir. Bunu yaparken önyargısız olmaktır.
Aktif dinleme, etkin dinlemedir. Pür dikkat, konuşmacıya kulak kabartarak, göz teması kurarak ve ona doğru eğilerek, empati duyarak, gerektiğinde onaylayarak, tebessüm ederek veya hayretle dinleyebilmek. Katılıyorsanız haklılığını ifade ederek, soru sorarak, not alarak ve sonunda ne anladığınızı kendi cümlelerinizle ifade ederek.
Derdi olan birini etkin dinleyerek, onun derdine çözüm üretemeseniz de onu rahatlatırsınız. Çoğu zaman empati ve samimiyetle sadece dinleyerek, kısa yoldan kalpler kazanmak mümkün. Çünkü kimsenin dinlemediği bir ortamda onu dinlemek, ona zaman ayırmak; ona değer vermek ve saygı göstermektir. Bu ise insanların en çok ihtiyaç duydukları şeydir.
“Dinlemek, gösterebileceğimiz nezaketlerin en yükseğidir. “ — Dale Carnegie
Dinliyor görünmek ise çabuk fark edilir. O zaman ise kişiye kazanmak yerine tamamen kaybedebilirsiniz.
Bazen de insanlar, hızlı ve hazır cevap olabilmek adına, dinlemeden ve anlamadan konuşmaya başlarlar. Bu durumlarda iletişim kesilir, konuşmalar kördüğüm olur ve egolar öne çıkar.
“Güzel konuşmak için tek bir yol vardır, dinlemeyi öğrenmek.” der Christopher Morley. Önce dinlemek, anlamak, fikir oluşturmak ve sonra konuşmak. Aynı şekilde okumak ve yazmak. Önce dolmak ve sonrasında taşmak gerekiyor.
Dinlemek, alan taraf olmak, heybeyi doldurmak ve beşeri sermayeyi artırmaktır.
Dinlemek, sessizliği de duyabilmektir. Nefesimizi hissedebilmek, kalbimize odaklanabilmektir.
“Dinlemeyi öğren. Bazı fırsatlar kapıyı hafif tıklatır.”
“Dinlemenin Gücü” başlıklı konuşmasında William Ury, dinlemenin, insan ilişkilerinin kapısını açan anahtar olduğunu belirtir. Bu konuşmadan bazı alıntılara yer vermek istiyorum bu kısımda…
Sıradan dinlemede sadece kelimeleri duyuyoruz. Dahice dinlemede ise söylenenlerin yanı sıra söylenmeyenleri de duyarız. Kelimelerin arkasındakileri de dinleriz. Duyguları, ihtiyaçları hissederiz. Diğer tarafı dinleyerek, kendimizi de dinlemeyi öğreniriz.
Bir çok çatışma, kavga, iş anlaşmazlıkları ve bunlardan doğan maliyetler, etkili dinleyememekten kaynaklanır.
İletişim çağı, dinleme çağına dönüştürülmeli. Okullarda okuma gibi etkili dinleme de öğretilmeli.
Ebeveynlerin çocuklarını, eşlerin birbirlerini, liderlerin halklarını dinleyebildikleri bir dünya her yönden daha az sorunlu ve daha huzurlu olabilir.
Herhangi birine verilebilecek en iyi hediye, onun duyulabilmesini sağlamaktır. Böylece ilişkiler daha iyiye gider; kulaktan kulağa…
Bilginin doğal sonucu konuşmak, bilgeliğin ayrıcalığı ise dinlemektir. — Oliver Wendell Holmes
Son olarak; manevi iklimde dinleme kalitemizi yükseltebilmek… Seher vaktinde, gün doğarken ve gün batımında… Sessizlikleri, iç sesimizi dinleyebilmek. Kainat kitabını ve kutsal kitabımızı okumak kadar, onları huşu ile dinleyebilmek… Ve nihayet hayatın anlamının sırrına vakıf olabilmek.
Aykut GÜL
